Zbornik o Savi Mrkalju, srpskom filologu i pesniku s početka 19. veka, promovisan je u četvrtak 25. jula u SKC "Ćirilica" u Beogradu.
Priređivač prof. dr Duško Pevulja sa Filološkog fakuleta u Banjaluci zbornik koji je naslovio "Sava Mrkalj, pjesnik i filolog", uvrstio je radove Slavka Leovca, Nikole Grdinića, Duška Pevulje, Žarka Ružića, Dušana Ivanića, Milorada Pavića, Pavla Ivića, Aleksandra Mladenovića, Miloša Okuke, Jovana i Ivane Deretić i mitropolita Amfilohija Radovića. U zbornik su takođe uvrštene Mrkaljeve pesme, najpoznatije delo "Salo debeloga jera libo azbukoprotres", kraća biografija i popis literature.
O najnovijem delu o Savi Mrkalju govorili su prof. Vesna Arsić, novinar Danko Perić i prof. dr Duško Pevulja koji su ukazali na značaj Mrkaljeve reforme srpskog jezika i pisma koja je otvorila put Vuku Karadžiću koji je jezičku reformu nastavio i primenio.
Kako je naglasio prof. Pevulja i samim naslovom želeo je da istakne Mrkaljevo pesništvo koje je manje poznato od njegovog filološkog rada. Iako je sačuvano samo 12 pesama većina ih je uvrštena u antologije srpske poezije.
Dok je Vesna Arsić opširno govorila o njegovom radu sa prikazom do sada poznate biografije, Danko Perić se fokusirao na Mrkaljev boravak u Dalmaciji.
Učesnici ovog skupa još jednom su ponovili da je potrebno da se u školske programe uvrsti Mrkaljeva reforma srpskog jezika i ćirilice, kao i da bi neka od osnovnih ili srednjih škola u Srbiji ili Republici Srpskoj trebala da ponese naziv po Savi Mrkalju.
Zbornik "Sava Mrkalj, pjesnik i filolog" je u Banjaluci objavljen kao zajednički projekat Krajiškog kulturnog centra "Sveti Sava" i Udruženja krajiških Srba "Prelo" iz Čikaga. Kako je najavio Svetozar Dančuo, knjiga će početkom sledeće godine, povodom 210. godišnjice od Mrkaljeve jezičke reforme, biti predstavljena srpskoj zajednici u Čikagu i Torontu.
Ko je bio Sava Mrkalj?
Srpski filolog, prvi reformator srpske ćirilice i jezika, filozof, đakon i pesnik i jedan od najprosvećenijih Srba sa početka 19. veka Sava Mrkalj rođen je 1783. godine u Sjeničaku na Kordunu (Vojna krajina). U svom delu "Salo debeloga jera libo azbukoprotres", objavljenom u Pešti 1810. godine, zalagao za reformu tadašnjeg zastarelog i nerazumljivog pravopisa i tražio primenu fonetskog pisma baziranog na narodnom jeziku i pravila "piši kako govoriš".
Tadašnju staroslovensku i crkvenoslovensku ćirilicu, koja je imala 46 slova, sveo je na 29, od kojih su 24 u današnjoj srpskoj azbuci. Ovim idejama uticao je na Vuka Karadžića, koji je u Pismenici 1814. godine upotrebio Mrkaljevu azbuku:
Ja sada ovdje, imajući za namjerenje uspjeh srpskoga knjižestva, ne mogu druge azbuke upotrebiti nego Merkailovu, jerbo za srpski jezik lakša i čistija ne može biti od ove.
Prvu pismenost Sava Mrkalj je stekao u Sjeničaku na Kordunu, Bogosloviju je završio u Plaškom, Arhigimnaziju u Zagreb, studij filozofije i matematike u Pešti. U srpskom manastiru Gomirje zamonašio se kao jeromonah Julijan. Umro je u Beču 1833. godine. Tek nedavno na incijativu slikarke Ljubice Mrkalj iz Pariza i Svetozara Dančua iz Čikaga postavljene su spomen-ploče na srpskim crkvama u Sjeničaku i Beču, mestima Mrkaljevog rođenja i smrti.
Izvor: Savez Srba iz regiona
