KNjIGA O POETICI EMIRA KUSTURICE

Autor recenzije: Msr Milica Milenković 

(Ivan Novčić, Emir Kusturica: poetika poricanja smrti, drugo izdanje, Poetikum, Kraljevo, 2020)

 

Ivan Novčić, svestrani književnik i urednik izdavačke kuće Poetikum, objavio je jednu izuzetnu studiju o poetici filma reditelja Emira Kusturice u kojoj, nakon Gorana Gocića čije delo Kult margine smatra monografskim svetim pismom o Kusturičinom radu, pokušava da donese odgovore na studiozno ispitivanje rediteljevog opusa iz ugla teme poricanja smrti.

Kako autor napominje u Uvodnoj reči: „Ova knjiga je izgrađena na tri plana: na prvom se analiziraju u semiološkom smislu bitni simboli i signali koje reditelj svesno ili nesvesno šalje primaocima; na drugom se bavi analizom primera koje autor smatra rediteljevim najvišim dostignućima; i na trećem se bavi izvesnim uticajima na reditelja, a koji dolaze iz književnog, likovnog, filmskog i sveta umetnosti uopšte... Sva tri plana povezuje jedna posebna poetika poricanja smrti, koja je dominantna u Kusturičinim filmovima.“

Nakon Uvodne reči, Novčić upoznaje čitaoce sa životom i delom Emira Kusturice („Život u znaku uspona i padova“), da bi potom prešao na tumačenje poetike njegovog dela kroz tri određena poglavlja: „Simboli i signali“, „Elementi groteske i tragičnosti“ i „Uticaji i reminiscencije“. U poglavlju „Simboli i signali“ bavi se analizom filmskih metafora, simbolom oca, poetikom poricanja smrti, genijalnošću i hendikepom i rodomrzačkim genom. U sledećem poglavlju analizira filmove Arizona drim, Dom za vešanje i Podzemlje. Trećim poglavljem donosi možda i najzanimljivije tumačenje dela Emira Kusturice dovodeći ga u vezu sa Dostojevskim, Markesom, Šagalom, Andrićem, Felinijem i crnim talasom.

Ivan Novčić zapaža da u Kusturičinim filmovima postoji „nemerljiva količina magije“ i da „nema srpskog reditelja koji se toliko bavio mišlju o smrti a, opet, u čijim filmovima ima toliko života“. Poetika poricanja smrti zasniva se na dugotrajnoj analizi i ispitivanju formule besmrtnosti uključujući interdisiplinarne nauke kao što su sociologija, filozofija, književnost, religija i psihologija. Ni kod jednog autora, zapaža Novčić, ne pojavljuje se toliko likova koji se hvataju u koštac sa „najmisterioznijim pitanjem – pitanjem smrti“ kao kod Kusturice.

Recenzent knjige dr Vladimir Kolarić primećuje da je vrednost Novčićeve studije u izazovima koje ona nudi pri traganju za osnovnim egzistencijalnim, smisaonim i religijskim pitanjima kroz analizu filmova i likova Emira Kusturice te njegovim poređenjem sa velikanima svetske književnosti i filma.

Biti književnik po struci i pristupiti jednom ovako sveobihvatnom analiziranju i tumačenju dela filmskog reditelja, nije nimalo lak zadatak. No čitaocima i teoretičarima književnosti deluje kao da je Ivan Novčić nekako magijski lako ispisao svako poglavlje ove knjige, kao da je baš on rođen i predodređen za dubiozno spoznanje poetike filmskog dela Emira Kusturice. Izuzetnost ove studije jasna je na svakoj njenoj stranici. Novčić je doneo vanserijsko tumačenje filmova koje volimo i koji su deo našeg kulturnog nasleđa, onog nasleđa, jasno je, koje parira velikim temama, simbolima i imenima svetske književnosti i filmografije.

PODELITE OVAJ TEKST NA: