detalj slike: KRK Art dizajn

IZMEĐU NUŽNOSTI I SPASENjA

(Vladimir Radovanović, Euforija i pad kišnih kapi, Slovensko slovo,  Beograd, 2021.)

Mrs Milica Lilić Jeftimijević

Uronjen u tekst zagonetnog naslova Euforija i kišne kapi, čitalac i nehotice pokušava da nađe vezu između ovih pojmova. U prvi mah poseže se za opozitnim relacijama: unutrašnje / spoljašnje, san/ java, lelujavo/ stvarno, tekst/ svet, život / smrt, ljubav / prevara, virtuelno/ stvarno, teskoba/ rasterećenje i njihovu povezanost.

Ako pogledamo šta se pod euforijom u izvornom smislu podrazumeva, videćemo da je reč o posebnom stanju duha u kojem dolazi do naglog priliva pozitivne energije što može rezultirati iracionalnim ponašanjem. Dakle, u kojem dolazi do probijanja granica bića, do narušavanja uobičajenog toka stvari. A sve prozno-poetske celine u ovoj knjizi svedoče upravo to. Iskorak bića u nebiće, iskliznuće iz postojećih formi bitisanja, lelujavu igru svesti koja nastoji da uhvati konce razbijene jave (i uma u njoj) i uveže ih u nekakvu smislenu celinu.

Pojava kišnih kapi označava, probijanje oblaka, olakšanje oblaka od nagomilane energije vode u njima, rasterećenje, radost za mnoge ljude koji tu teskobu u oblacima osećaju kao u svojim grudima. I sa pojavom prvih kišnih kapi dešava se katarza, smirenje... Sav rukopis je u fragmentima viđenog, doživljenog, željenog, nametnutog u rasponu od tuge do obasjanja. Unutarnji prostori bića, pokušaj ispisivanja dnevnika Viktora Dismisa, subjekta, koji je objedinjujuća figura između priča ma kako inače bio imenovan, i koja bi delu mogla pribaviti čak i atribut romana toka svesti ma kako to paradoksalno zvučalo jer ovde nema ničeg celovitog čak ni sasvim formiranog lika. A opet, to može biti svaki savremeni pojedinac čija svest je fragmentarizovana, razbijena uplivom preobilja nivoa atomizirane stvarnosti, koji tone u bezizlaz nihilizma te se s pravom može reći da je tema ovog dela, duhovna pozicija, njegov duhovni opstanak, tačnije, kriza čovekove svesti u savremenom svetu. Odsustvo Boga u čoveku ili bilo kog integrišućeg fenomena. Dominantno je odsustvo uporišta koje je čovek nalazio u porodici, religiji ili nekoj ideologiji ili bilo kakvoj ambiciji. Ovde povremeno nema nikakvog podsticaja za izlazak iz te unutarnje omamljenosti besmilsom, čak ni želje za pokretom jer je čovek zapravo izgnan iz te spoljašnjosti i sateran u zatvoren prostor koji ga je progutao i gurnuo u čeljusti nemani koja se zove vakum. Apokaliptični prizori budućnosti koja je isprojektovana, jasno su dočarani beživotnošću jedinke i njenom nemoći da bilo šta promeni, bez oslonca u drugom. Bez sopstvenog odraza u drugom koji može da motiviše, pokrene i ne ostaje ništa drugo nego da pasivno sudeluje u njoj, živeći smrt (kao drveće u jednoj od ovih celina). Ovde je sve kao u vakuumu u kojem individua lebdi bez mogućnosti dodira sa bilo kim, naročito ne sa sobom. Ništa se nadnelo nad čovečanstvom i preti da ga proguta. To je Radovanović jasno uočio i tematizovao u svojoj knjizi kao svojevrsnu opomenu. Tu vrstu nihilizma koja preti čovečanstvu, još davno isticali su, svako iz svog ugla, Niče i Kjerkegor, kako je o tome pisao Milanko Govedarica:

Uočavamo da se opšte stanovište o nihilizmu u njihovim filozofijama može utvrditi kao uvid u duhovnu krizu (hrišćanskog i moralnog) čovekovog opstanka, koja se ispoljava kao negacija čovekove prave prirode i njegovog modusa egzistencija kao individualiteta. Drugim rečima, problematika nihilizma se u oba slučaja može na najopštiji način tematizovati kao problem čovekovog duhovnog opstanka u savremenom svetu. Takav uvid otkrivamo u Kjerkegorovoj filozofiji koja razmatra duhovnu krizu kroz urušavanje hrišćansko-religijske egzistencije kod savremenog čoveka i kroz devalvaciju najviših vrednosti u Ničeovom slučaju. Konkretnije rečeno, reč je o krizi čovekovog bivstvovanja kao duhovne suštine, (podvukla M.L.J ) a čije se posledice očituju kao kriza koja zahvata suštinu čoveka u njegovom individualnom bitku, kao i kriza u vrednosnoj sferi života koja vodi do situacije o sveopštoj besmislenosti i bezduhovnosti ljudskog života.

Tekstovi u knjizi Euforija i kišne kapi, koji su žanrovski hibridni, osciliraju od priče ka poetskoj prozi sa esejističkim prosevima, otkrivajući stanja pripovednog subjekta. Mada pisani u trećem licu, sugestivnost je tako snažna da se stiče utisak ispovesti. Prva impresija koja se stiče jeste razbijenost bića lica koja se slikaju u izvesnim graničnim situacijama, čak ni telo u njima nema celovitost i često u prvi plan izbija samo deo tela, ruka, glava...

Celokupna knjiga Euforija i kišne kapi, odaje stanje duha savremenog pojedinca koji je iznutra razbijen , kome spoljašnje okolnosti uzimaju celovitost i poništavaju njegovo sopstvo. Iako se najčešće slika unutrašnji svet junaka ( antijunaka) ove jezgrovite i kontemplativne proze, lako se sklapa stvarnosni okvir koji je omča o vratu izglobljenog pojedinca koji pokušava da umakne. Povodi za to su različiti, strah od realnih nevolja, izvršitelja, zabrana kretanja, kraja karijere, poremećenih odnosa.... Apsurdnost takve pozicije potvrđuje

PODELITE OVAJ TEKST NA: