detalj slike: KRK Art dizajn

INDIJANCI i ESKIMI KANADE

(Kratak istorijat i tradicije)

Indijanci (Indigenous people) i Eskimi Kanade vode poreklo iz Sibira, Kine i Japana. Doselili su se na tlo Kanade u periodu između 50.000 i 30.000 godina, prelazeći Beringov moreuz, koji je tada bio zaleđen. Život na tlu Kanade zasnovali su u predelima Aljaske (Alaska), Jukona (Yukon Territory) i Severo-zapadne teritorije (North Western Territory).

Tokom više vekova, sve do doseljavanja Evropljana, zadržali su svoje običaje i jezik. Sva njihova plemena imala su nultu krvnu grupu (0). Krvne grupe (A), (B) i (AB) kod Indijanaca i Eskima nisu postojale. Krvna grupa (A) vodi poreklo sa Kavkaza, a grupa (B) iz Afrike. Živeći u različitim klimatskim uslovima razvili su i svoju odgovarajuću kulturu življenja. Indijanci sebe smatraju idealistima, a Evropljane materijalistima. Dolaskom Evropljana Indijanci su sa njima započeli trgovinu krznima. Francuzi su se prema Indijancima odnosili prijateljski, dok su Englezi prema njima bili veoma surovi. Indijanci su i Engleze u početku prihvatali prijateljski, a Englezi su im doneli male boginje i grip, čime su ih brojno prepolovili. Indijanci nisu rado prihvatali ni evropsku religiju.

Budući da su Indijanci prvi naselili predele Kanade, otuda su i nazvani ‘’Prvi narodi’’ (First Nation). Dolaskom Kolumba na tlo Amerike, mislio je da je stigao u Indiju, pa je domorodce nazvao Indijancima. Od doseljavanja Indijanaca na tlo Amerike oni su bili usmereni isključivo na lov i ribolov, a oni koji su naselili prerijske predele lovili su bizone. Tada je u Kanadi bilo oko šest miliona bizona, a danas ih ima samo toliko da opstanu kao vrsta. Meso bizona Indijanci su koristili kao sveže i sušili ga na suncu, za zimu, a kože su sušili razapete na kružnim ramovima. Osušene kože koristili su za izradu odeće. Tokom sušenja koža noću su ih unosili u vigvame (Wigwam). Od poljoprivrednih kultura gajili su kukuruz, pasulj, tikvice i duvan. Skupljali su šumske plodove i brali bobičasto voće. Naselja su grupisali po porodičnim grupacijama, pretežno su živeli u vigvamima. U brakove su stupali dosta rano, devojke u doba između 13 i 15 godina, a dečaci između 15 i 20 godina. Imali su i dosta dece, ali im je smrtnost bila dosta visoka. U slučaju smrti supruge, muž je nastavljao da živi sa njenom sestrom, ukoliko ju je imala, i obrnuto, u slučaju smrti muža, supruga je nastavljala da živi sa njegovim bratom.

Odeću su Indijanci i Eskimi pravili od životinjskih koža, a igle su pravili od kostiju. Inuiti su na krajnjem severu leti živeli u šatorima, a zimi u iglu. Muškarac se kod Eskima mogao oženiti tek kada je znao napraviti iglo. Indijanske poglavice (Chief) donosili su odluke na zajedničkim skupovima, Plemićkim saborima. Indijanci i Eskimi razvili su sopstvenu kulturu i umetnost pravljenja predmeta od grnčarije, korpi, kanua, obrade kamena, drveta i kostiju. Od muzičkih instrumenata koristili su bubnjeve i flaute. Indijanci mešane krvi, otac Evropljanin, a majka Indijanka, nazivaju se ‘’Metis’’, kao novija rasa Indijanaca. Prvi Metisi u Kanadi i Americi pominju se od 1600 godine i od tada im je broj u znatnom porastu.

Eskimi, kao i Indijanci, doselili su se iz istih predela, preko Beringovog moreuza i oni žive na krajnjem severu Kanade. Veoma su tolerantni narodi, jezik im je Eskimo-alent (Eskimo-Alent) i Inuktitut (Inuktitut). Naselja su im grupisana u po oko 500 do 1000 stanovnika. Zbog velikih hladnoća tamo gotovo da ne raste nikakvo drveće, već samo žbunje. Eskimi pretežno love foke, jelene, karibu, ribu, pa i medvede. Vrlo su inventivni u obradi kamena, kože i drveta. Eskimi sa Evropljanima nisu imali kontakta sve do 18 veka. Danas veliki broj Eskima živi u modernim naseljima, rade za platu, ali i dalje love, ali pri tome koriste snoumobile i motorne čamce. Ishrana im se pretežno bazira na mesu divljači i ribi.

Dolaskom Evropljana u Kanadi je živelo oko 60.000 Eskima, ali su ih Evropani ubrzo prepolovili, bolestima koje su im oni doneli, prvenstveno boginjama i gripom. Danas u Severo-zapadnoj teritoriji živi nešto preko 41.000 Eskima. Na Grenlandu ih ima oko 44.000 i u Sibiru oko 1000. Eskimi, kao i Indijanci, leti pretežno žive u šatorima, a zimi u iglima. Savremeni Eskimi Kanade danas govore Engleski, a na Grenlandu danski i u Siburu ruski.

Indijanci u Kanadi žive u 630 naselja i govore 50 plemenskih jezika. Algonkin Indijanci žive na predelima od Njufaundlenda do stenovitih planina. Najviše ih je oko jezera Manitoba i oko Red Rivera. U istočnom delu Severo-zapadne teritorije (NWT) žive Irokien plemena. U konfederaciji su sa Mohavk (Mohawk), Oneida (Oneida) ,Onendaga (Onondaga), Kajuga (Kajuga) i Seneka (Seneka) plemenima. Indijanci plemena Den (Dene) pretežno žive u Severo-zapadnoj teritoriji, od Aljaske do Istočnog Nunavuta. Govore Dogrib jezik. Po lingvističkoj grupi jezika pripadaju Atabaska narodu. Den Indijanci imaju pet plemena: Dogrib (Dogrib), Čipavajan (Chippewayan), Južni robovi (Southern Slavery), Severni robovi (Northern Slavery) i Lus Lušu (Luse Loucheux). Indijanci plemena Kri (Cree) najviše žive u Vinnipegu (Winnipeg), imaju crne oči, žene su im veoma lepe i šarmantne, i veoma su proporcionalne građe. Kri Indijanci su veoma gostoljubivi i dobre naravi. Izvanredni su majstori u pravljenju kanua.

-Tragedija Indijanaca počela je oko 1800 godine, masovnim doseljavanjem belih ljudi iz Evrope, kojom prilikom beli čovek im je doneo alkohol i bolesti.

- Od poznatih indijanskih poglavica najčešće se pominje Šoni Tekamsi (1768-1813) (Shawnee Tecumseh), po krvi Kri Indijanac, postao je veliki ratni vođa u ratu za vreme američke revolucije 1812 godine.

- Indijanci su prva prava ostvarili 1755 gdine.

- Prvi predsdnik Kanade Džon Mekdonald (John McDonald) osnovao je 1873 godine ‘’Maunti policiju’’ (Mountie police) koju su Indijanci prihvatili sa poverenjem.

- 1876 godine U Kanadi je ustanovljen prvi indijanski akt.

- Prava Indijanaca su garantovana konstitucioim aktom 1951 godine.

- Od 1978 godine Den Indijanci su stekli prava kandidovanja za pozicije u federalnoj vladi Kanade.

Dans u Kanadi 54% Indijanaca žive u urbanim sredinama. Najviše ih je u Vinnipegu, oko 69.000 (oko 10% od populacije Vinnipega). U Edmontonu ih je preko 52.000, u Vankuveru preko 40.000, u Torontu oko 27.000 itd. Ali i dalje veliki broj Indijanaca žive u rezervatima, preko 400.000. Indijanci u Kanadi ne plaćaju taksu. Nedaleko od Saskatuna (Saskatoon) nalazi se Vanuskevin (Wanuskeween) muzej, u kome se prikazuju eksponati koji potiču od preko 10.000 godina. To mesto Indijanci plemena Kri smatraju ‘’Životom u harmoniji’’. U načešćoj upotrebi jezici Indijanaca su: Algonkin, Atapaskan, Eskimo-alent i Irokien jezik.

Karakteristične slike Indijanaca i Eskima

PODELITE OVAJ TEKST NA: