detalj slike: KRK Art dizajn

MOJ SVET - 4

Dr Simo Jelača 

SOFIJA - BUGARSKA

Sofija, glavni grad Bugarske, na raskrsnici Istoka i Zapada, između Svete Gore Atonske, Jerusalima i Meke, locirana u podnožju planine Vitoše, grad sa 20% ukupnog stanovništva Bugarske od 8,8 miliona. Osnovana je 29-e godine n.e., kao glavni grad provincije Dacia Mediterranea, a staro ime joj je bilo Serdika, značenja središte, nazvano po plemenu Serdi. Tokom proteklih šest, sedam milenijuma bila je područje drevne evropske civilizacije, čiji se koreni vide u njenom istočnom delu grada. U Sofiji ima dosta arheoloških nalaza, ostataka izuzetnog kulturnog značaja iz perioda antike i srednjeg veka, koji su pod zaštitom UNESCO-a kao svetsko kulturno nasleđe. Putevima koji prolaze kroz Sofiju nekada su trgovci prenosili zlato i drago kamenje, ćilibar, svilu, začine i egzotičnu robu, a na tim putevima susretale su se istočna i zapadna civilizacija. Otuda, Sofija danas predstavlja pogodan položaj na svetskoj turističkoj mapi. Sofija ima termalnih lekovitih izvora za koje se znalo još za vreme rimskog carstva. Danas u Sofiji radi veliki broj fabrika metalne, tekstilne, kožne, štamparske industrije i elektronike, koja zapošljava brojno lokalno stanovništvo. U Sofiji je najznačajniji simbol grada katedrala Aleksandra Nevskog, Zlatna crkva, kako je zovu, koja je i sedište Bugarskog patrijarha i nacionalni spomenik kulture. Nazvana je po ruskom knezu u znak zahvalnosti Rusiji što ih je 1878. godine oslobodila od Turaka. Među značajne znamenitosti grada spada i Nacionalni Arheološki Muzej, koji je zaista vredan posete.

Bansko je popularni ski centar Bugarske, sa odličnom infrastrukturom i žičarom. Udaljeno je 160 km od Sofije i ima staze za sve uzraste. Bugarska ima nekoliko turističkih mesta na crnomorskoj obali, gde sve više dolaze strani turisti. To su pre svih: Varna, Burgas, Sunčev breg, Cerevo i Sozopol. Domaćini ih obično zovu Crni biseri, zato što su na Crnom moru i predstavljaju biser Bugarske. U Dolini Ruža svake godine održava se Festival Ruža, simbol lepote. U Dolini Ruža je i Muzej Ruža i grobnica sa muralima. Pod zaštitom je UNESCO-a.

Autor je u Sofiji boravio tri dana, u službenoj poseti naučnom institutu 1968. godine, čiji direktor ih je odvezao do planine Rila.

VINIPEG – KANADA

Vinipeg je glavni grad kanadske provincije Manitobe i geografski centar Severno-Američkog kontinenta. Proglašen je gradom 1873. godine, sa 1869 stanovnika. Danas u Vinipegu živi oko 750.000 njegovih žitelja. Grad leži na dve reke Red River i Asinoboja. Dugi niz godina Vinipeg je važio kao najhladniji grad u svetu, a sada je to Ulan Bator u Mongoliji. Najniža zabeležena temperatura u Vinipegu bila je -47,8°S u decembru 1879. godine. Prosečna dužina snežne zime u Vinipegu traje 132 dana godišnje. Vinipeg ima nadimak vetrovitog grada, pošto u Vinnipegu zimi svakodnevno duvaju vetrovi 30 milja na sat ili više.

Najduže igrani balet u Severnoj Americi je Vinipeški Kraljevski balet. Značajna je takođe i Vinipeška Umetnička galerija, koja ima najveću kolekciju umetničkih eksponata Inuita. Najnovija kanadska i internacionalna atrakcija u Vinipegu je Muzej ljudskih prava, veoma atraktivan kako po arhitektonskom izgledu, tako i po bojama koje odgovaraju kanadskim pejsažima. U Vinipegu ima više muzeja, nekoliko pozorišta i sportskih klubova. Ime je dobio od indijanskih reči plemena Kri: Vin, što ima značenje blata i Nipi, značenja vode.

Kako Vinipeg leži u ravnici, njegove dve reke često ga plave nanoseći mu ogromne materijalne štete. Jadna od najvećih desila se 1997. godine. U Vinipegu je najduža klizačka staza, dugačka 8,5 km. Svake godine u februaru traje 10 dana festival posvećen trgovini krznom, u znak sećanja na trgovinu krznom sa dolaskom prvih Evropljana. Vinipeg je žitnica Kanade i Komonvelta. U provinciji Manitoba gaje se pšenica, ječam, raž, ovas i uljana repica. U Vinipegu je locirana i berza žita, kao i čuvena naučno-istraživačka laboratorija Grain Research Laboratory. Vinipeg ima i dva univerziteta: Manitoba univerzitet i Univerzitet Vinipeg.

U Manitobi dominiraju dva velika jezera: Manitoba jezero i Vinipeško jezero, a ukupan broj jezera je oko 100.000. U provinciji Manitobi razvijeno je gajenje goveda u prirodno zdravim uslovima, pa je uz žito, u provinciji razvijena prehrambena idnustrija. Pored poljoprivrede i prehrambene industrije u provinciji i Vinipegu su važne industrijske grane transport, aerospeis, tehnologije komunikacija, naučno-istraživanje, finansijske usluge, osiguranje i turizam. U Vinipegu ima oko 1100 restorana mnogobrojnih nacija, a u gradu živi oko stotinak nacija i govori se stotinak originalnih jezika.

Autor je u Vinipeg došao 1968. godine i u naučnoj laboratoriji Grein Riserč Laboratori dve godine radio doktorsku disertaciju. Imao je priliku da privatnim avionom obilazi žitna polja u njihovoj punoj zrelosti i da vidi i upozna mnogobrojne prirodne lepote Kanade. Kasnije, u životu, useliće se u Kanadu i postati njen državljanin, kojom prilikom će obići Kanadu uzduž i popreko, a svoja zapažanja izneće u daljem tekstu.

ČIKAGO – SJEDINjENE AMERIČKE DRŽAVE

Čikago je grad koji nudi posetiocima brojne znamenitosti i kulturna događanja tokom cele godine, muzeje, galerije, pozorišta, parkove i drugo. Čikago njegovi stanovnici često zovu Vetroviti grad. Poznat je po umetničkim događanjima, kulturnim atrakcijama, odličnom šopingu, brojnim sportskim događanjima i po arhitektonskim znamenitostima.

Institut umetnosti spada u svetsku klasu, u kome je izloženo stotine hiljada umetničkih detalja iz celoga sveta. Eksponati su iz domena slikarstva, fotografije, skulptura, dekorativnih predmeta, tekstila, arhitektonskih crteža i drugog. Naročito su istaknuta slikarska dela impresionista. Institut je sagrađen 1893. godine, povodom Svetske izložbe.

Milenium park je lociran u centralnog delu grada, u kome se nalaze fontane i skulpture. Mičigen Avenija je jedna od najatraktivnijih bulevara u Americi. U njoj su brojne galerije, butici i luksuzne radnje. Šekspirovo pozorište na pristaništu mornarice ima stalne predstave. Muzej Nauke i Industrije lociran je na samoj obali Mičigen jezera, spada u najatraktivnije muzeje u Čikagu, a prezentuje tehnološka i industrijska dostignuća svih vremena. Otvoren je od 1933. godine.Muzej istorije, radi takođe od 1893. godine i specijaliziran je za kolekcije bioloških i antropoločkih eksponata. Muzej Orjentalne umetnosti nalazi se na Univerzitetu Čikago i posvećen je arheologiji i umetnosti Bliskog istoka. U njemu su eksponati iz Egipta, Sudana, Iraka, Turske i Izraela. Lirska Opera radi od 1954. godine, tokom sezone od oktobra do marta.

Siersov toranj, 110 spratova, visok je 441,7 m, sa platformom za posetioce na nivou 413 m. Sa njega se pri sunčanom danu vidi do udaljenosto do 80 km. Otvoren je za turiste od 1974. godine.

Konzervatorijum Garfild park je botanička bašta u kojoj se gaje sve vrste biljaka, koje rastu u brojnim parkovima. U njemu se posebno ističe Dečija bašta. Centar Džon Henkok, zgrada visoka 342 m, sagrađena 1970. godine, lako je prepoznatljiva iz daljine po metalnim ukrštenim nosačima. U njoj se nalaze sve vrste radnji potrebnih za ljudski život, čak i pogrebno preduzeće.

Linkolnov Park, dugačak je 10 km, prostire se duž jezera Mičigen i najveći je park u Čikagu. Tu su Konzervatorijum, Zoološki vrt, Prirodni muzej, Istorijski muzej i razne skulpture. U parku su izgrađene staze za pešake, trkače, bicikliste, a uz jezero su plaže. Odatle se lepo vide brojne znamenite građevine Čikaga.

U Čikagu ima bezbroj hotela, svih kategorija. U američkim gradovima svuda je za sve vrste usluga obavezna napojnica (tip), što za nenaviknute posetioce može biti prvo iznenađenje.

Autor je u Čikagu prisustovao 54-om Kongresu Američkog udruženja za hemiju žita, aprila 1969. godine, gde je imao referat. Tom prilikom posetio je Muzej Nauke i Industrije i druge znamenitosti grada.

MENHETTEN – GRAD STUDENATA

Menhetn, u državi Kanzas, se s pravom može nazvati gradom studenata, pošto tokom trajanja školske godine u gradu od ukupnog broja žitelja preko 50% čine studenti univerziteta Kanzas Steit. Gradić je formiran u sredini države Kanzas 1855. godine. Godinu dana nakon toga otvorena je lokalna pošta, a dve godine posle formiranja naselja isto je registrovano kao Mehetn. Danas gradić ima 37.000 stanovnika, a studenata 25.000 godišnje. Okolina grada su brežuljkasti tereni, koji mu daju prelep izgled i pogodnosti za život. Mesto je vezano dobrim saobraćajnim uslovima sa okolnim mestima, lokalni aerodrom, svega 6 km od grada ima svakodnevne avio-letove za veći grad Vičitu.

Grad Menhetn ima osam osnovnih škola, dve srednje i jednu višu, ima i jedan tehnički koledž i čuveni Kansas Steit Universitet, osnovan 1863. godine.Univerzitet ima devet fakulteta: Poljoprivredni, Planiranja i Projektovanja, Nauke i Umetnosti, Poslovne Administracije, Obrazovanja, Inženjeringa, Ekologije, Veterinarske medicine i Tehnologije i Avijacije. Studentima stoje na raspolaganju 250 disciplina za studije, 65 za magistrature i 45 za doktorske disertacije. Univerzitet je lociran na površini od 268 hektara, a ima u vlasništvu 73 km² sopstvene obradive zemlje za eksperimente. Studenti se tokom redovnih studija mogu baviti bilo kojim od sportova. Otuda ovaj univerzitet spada među vrhunske u Sjedinjenim Američkim Državama. Studije su 2014/15 školske godine koštale domaće studente $9.000, a strane $22.600.

Tokom posete gostima stoje na raspolaganju sve pogodnosti koje im omogućuju da steknu potpuni utisak čitavog kompleksa. Posetioci se formiraju u grupe od po 10 posetilaca i na ruti im se pokaže, između ostalog, nuklearni reaktor i vatrogasna stanica. Svakako vide se sve istorijski značajne građevine, informišu se o životu studenata i na kraju posete svim učesnicima se ponudi sladoled.

Šoping u gradu je veoma dobar i interesantan. Klima u Menhetnu je tipična kontinentakna, proleća i jeseni su prijatni. Zimske temperature su između -15 i +11, a letnje 16-37°S.

Autor je posetio Kanzas Steit Univerzitet, Institut za žita i industriju, 1970. godine, vraćajući zvaničnu posetu profesoru Džonu Šelenbergeru, kojom prilikom je putovao iz Vinipega autobusima Greihound i na tom putu video pola Amerike. Iz grada Menhetna poneo je veoma prijatne impresije, koje je sačuvao do današnjih dana. U vreme njegove posete Mnhetn je bio manji od današnjeg, imao je tada 25.000 stanovnika, od kojih 13.000 studenata.

MINEAPOLIS I SENT POL – GRADOVI BLIZANCI

Grad Mineapolis spada u mlađe gradove Amerike, osnovan 1915. godine. Spojen je sa gradom St. Pol, razdvaja ih samo reka Misisipi, pa ih Amerikanci zajedno zovu gradovima Blizancima. Sada već zajedno imaju preko 2,8 miliona stanovnika. Grad St. Pol je administrativni centar države Minesote. U prošlosti je grad Mineapolis bio grad prerade pšenice i drveta, a danas je poslovni centar globalne ekonomije. Grad Mineapolis formirao je učitelj Čarls Houg i imenovao ga po značenju od indijanske reči, plemena Siuks, mni, što znači voda i grčke reči polis, što ima značenje siti. Gradovi Blizanci su gradovi jezera, u samom gradu Mineapolisu ima ih 22, a sa St. Polom ukupno 31, ukupne vodene površine 143 km². U državi Minesoti računa se da ima oko 10.000 jezera.

U gradovima Blizancima veoma je razvijen saobraćaj, kako avionski, tako i suvozemni i vodeni. Okolina grada St. Pola je dobrim delom brdovita i prirodno lepa. Zime su u ovim gradovima dosta oštre, sa jakim vetrovima, dosta snega i niskim temperaturama Sa vrha tornja Foši moguće je razgledati grad sa svom njegovom okolinom. Popularna mesta za posetioce su: Planetarijum, u kome je podvodni svet u 4,5 miliona litara vode. Slede Zoološki vrt za oko 450 vrsta životinjskog sveta, te mnogi izložbeni prostori umetničkih i istorijskih eksponata, kao i prostori za dečije zabave.

Gradovi Blizanci imaju jaku industriju, među kojima su poznate firme Kargil, Nordvestern Erlajnes, Hanivel, Pilsburi i Dženeral Mils. Firme Kargil i Monsanto pročule su se kao najveći modifikatori biljnog i životinjskog sveta, drugim rečima hrane.

Gradovi Blizanci imaju zajedno 120 javnih i 250 privatnih osnovnih škola, sa 250.000 učenika. U gradu Mineapolisu je Univerzitet Minesota, lociran gotovo u centru grada i neposredno uz reku Misisipi, na kojem postoje mugućnosti za studije u 150 različitih oblasti stepena bečelora, 200 za stepen mastersa i 100 za doktorate nauka. U Ročesteru, 129 km udaljenom od Mineapolisa, je čuvena klinika Majo, u svetu čuvena po naučnim dostignućima, zdravstvena ustanova najvišeg svetskog nivoa. U gradu je i bolnica Nordvestern, sa 1300 zaposlenih lekara, koja godišnje uslužuje oko 180.000 pacijenata.

Gradovi Blizanci sa svojim jezerima okruženi su mnogobrojnim parkovima, ima ih oko 170, ukupne zelene površine 2428 hektara. U tim parkovima raspoložive su staze za pešake, bicikliste i klizače, ukupnih dužina 120 km. Gradovi imaju 183 teniska terena, 85 zimskih klizališta i 11 plaža.

I gradovi Blizanci imaju brojne umetničke galerije, ima ih oko 50, pretežno izlažu slikarska evropska i američka dela, i pozorišta. Tu su i Minesota Orkestar i St. Pol Orkestar, Minesota Opera, Tvin Siti Džez i drugi. U gradu su Centralna biblioteka i još 14 manjih, sa oko 2,5 miliona knjiga i 2800 časopisa. Lokalno su poznati Voker Art Centar i Vajsmanov Umetnički Muzej. I turizam, sa 18 hotela značajan je u privrednom pogledu grada.

Autor je u Mineapolisu prisustovao godišnjem skupu Operativnih mlinara Amerike i Kanade 1970. godine, kojom prilikom se sprijateljio sa izdavačem stručnog časopisa Nordvestern Miler gospodinom Džordžom Švorbek i upoznao Miju Rašića, koji je tokom Drugog svetskog rata poslao preteće pismo Hitleru da će organizovati pokret u Južnoj Americi ako ne ostavi Jugoslaviju na miru, što ga je sprijateljilo sa Titom i Kočom Popovićem.

TORONTO – KANADA

Toronto je najveći grad u Kanadi, sa oko 6 miliona stanovnika, nalazi se uz jezero Onterio i centar je brojnih znamenitosti i atrakcija, kao i privrednog značaja. Najznačajnija atrakcija je toranj CN Tower, u svetu najviša građevinska struktura, 553 m, koja se vidi sa velikih udaljenosti. Slede Rodžersov centar Sky Dome, Naučni centar Onteria Ontario Science Centre, Kraljevski muzej Ontaria, Umetnička galerija, Gradska kuća, Kasa Loma, Kraljevsko pozorište Aleksandra, Zoološki vrt, Akvarijum, Itns centar (Eaton Center), Haj Park. Tu su i arena Er Kanada (Air Canada) , ostrvo Toronto, aerodrom Lester Pirson, Podzemna železnica (Subway), Autoput 401 i još mnogo čega. U Torontu se svake godine održava međunarodni filmski festival, u Torontu ima dobrih restorana sa izvanrednim jelima, mnogobrojnih nacija, u Torontu ima pozorišnih predstava i muzike svih žanrova, u Torontu se može lepo provesti i zabaviti. Toronto je grad otvorenog srca za sve dobronamernike širom sveta.

Ako posećujete toranj CN dva lifta će vas podići do platforme sa koje imate prekrasan pogled na jezero Onterio i državu Njujork. Pri sunčanom danu pogled će vam dospeti do Nijagarinih vodopada. Na tornju je i rotacioni restoran,

iz kojeg je predivan pogled, uz prvoklasni jela. Toranj ima stakleni, providni, patos, sa koga se grad vidi iz ptičije perspektive, a ima i platformu sa koje, oni najhrabriji, posmatraju grad vezani sigurnosnim konopcima.

Skaj Dom (Sky Dome), sada je preimenovan u Rodžersov centar, je sportski stadion sa pokretnim, rotacionim krovom, namenjen za sve vrste sportova, a moguće ga je koristiti i za koncerte. Završen je 1989. godine.

Onterio naučni centar je familijarno orjentisan za atrakcije i izložbe najnovijih naučnih i tehnoloških dostignuća iz svih oblasti nauke i tehnike. Kompletiran je 1969. godine i deca posebno u njemu imaju šta da vide i uživaju. Nalazi se u regionu Don Veli, desetak kilometara od centra grada.

Kraljevski muzej Onterija je veoma savremenog arhitektonskog izgleda, u kome se prikazuju eksponati iz celoga sveta i stekao je visoku međunarodnu reputaciju.

Umetnička galerija Onterija pretežno sadrži eksponate Kanade, Amerike, Okeanije i Evrope. Smeštena je u modernoj zgradi.

Gradska kuća Toronta se nalazi na Natan Filips trgu (Nathan Philips Square). Arhitektonsko je delo finskog arhitekte Viljo-a Revel, sagrađena 1965. godine. Zgrada se sastoji od dva lučna bloka, visine 20 i 27 spratova, sa bazenom i fontanom ispred, gde se zimi kližu građani, pretežno mladež.

Kasa Loma je izuzetni dvorac, sa oko 100 soba i 36 kupatila, originalno sagrađen za Henrija Pelat, multi-milionera, koji je prvi predložio da se Nijagarini vodopadi urede i tretiraju kao turistička atrakcija koja će im doneti velike profite.

Kraljevsko pozorište Aleksandra je u neku ruku pandam njujorškom Brodveju, kao centar za prikazivanje pozorišnih predstava za večernje zabave.

Zoološki vrt u Torontu je dobro uređen, udaljen oko 40 km od centra grada, sa oko 5000 životinja. Najveće atrakcije su kineski medvedići Pande i kanadski Grizli medvedi.

Akvarijum se nalazi nedaleko od CN tornja, a najveća mu je atrakcija pozemni tunel sa pokretnom trakom iznad koga je tunel sa vodom u kojoj se vide sve vrste morskih životinja.

Itns centar je trgovinski centar, na više nivoa, sa velikim brojem prodavnica, restorana i drugih radnji, a ispod centra ide podzemna železnica sa istoimenom stanicom. Originalno je otvoren 1869. godine i svake godine se po nešto dodaje i renovira.

Haj Park je ogromna zelena površina sa baštama, prirodnim stazama, bazenima, potocima, veličine oko 42 hektara. U vlasništvu je grada od 1873-e godine. U parku se nalazi zoološki vrt, u njemu se održavaju piknik zabave, voz za razgledanje, a tokom jula i avgusta u njemu se održavaju i pozorišne predstave pod imenom Šekspir u parku.

Arena Er Kanada pretežno je centar za košarkaške igre.

Ostrvo Toronto, udaljeno je od obale oko jedan kilometar, na njemu se nalaze rekreativne staze, tamo se leti vesla, jedri, pliva i održavaju razne druge zabave. Na ostrvu ima mali aerodrom, sa koga manji avioni lete u sve gradove Kanade i do Njujorka.

Međunarodni aerodrom Lester Pirson, spada mešu veće svetske aerodrome, kroz koji prolaze milioni svetskih putnika.

Autoput 401 je najveći autoput u Kanadi, koji polazi iz Vindsora i ide do Kvebek sitija. Prolazi kroz grad Toronto, a na većini mesta ima 16 traka, sa odličnom regulacijom saobraćaja. Veoma je prometan i danju i noću.

Toronto je i turistički grad sa dosta hotela, za sve kategorije učesnika.

Autor je prvi put došao u Toronto 1970. godine, na putu iz Vinipega za Njujork, nakon što je završio eksperimente za doktorsku disertaciju i vraćao se u Jugoslaviju. Zadržao se tri dana u Torontu, upoznao ga koliko je uspeo i produžio put autobusom, preko Nijagare za Njujork. Kasnije, nakon što je imigrirao u Kanadu, živeo je u Torontu deset godina.

NIJAGARINI VODOPADI

Nijagarini vodopadi su kanadsko-američka najveća turistička atrakcija,koju svake godine posećuju milioni turista iz celoga sveta. Udaljeni su svega oko jedan sat vožnje od Toronta. Vodopadi su nastali glacijalnim formiranjem pre 13 hiljada godina. Prvi stanovnici koji su naseljavali oblast oko reke Nijagare bili su Indijanci plemena Seneka. Na Nijagari je Nikola Tesla napravio prvu hidrocentralu 1896. godine, kojom je osvetlio najpre grad Bafalo, a zatim dalekovodima odveo naizmeničnu struju do Njujorka i osvetlio Svetsku izložbu u Čikagu, čime je konačno pobedio Tomasa Edisona. Na Nijagari je moguće proizvesti 4 miliona kW električne energije. Danas na Nijagari postoje dva spomenika Nikoli Tesli, jedan na američkoj strani, na Kozijem ostrvu i drugi na kanadskoj strani, nedaleko od samih vodopada. Kao park Nijagarini vodopadi su ustanovljeni 1885. godine. Prostire se na površini od 160 hektara, od čega pod vodom 56 ha. Niz litice vodopada survava se u svakom sekundu po 3160 m³ vode, sa visine od 57 m.

Posetioci Nijagarinih vodopada mogu vodopade posmatrati, na kanadskoj strani, iz neposredne blizine, sa vrha vodopada. Pri sunčanom danu iznad ponora stalno se vidi duga sunčane svetlosti, koja ulepšava i onako prelepe prirodne predele. Najveća većina posetilaca koristi priliku da se brodom doveze do ispod vodopada brodom ''Sluškinja Magle'' (Maid of the Mist), kojim se najpre voze do američke strane, a zatim lagano podvlače do ispod vodopada, što im čini posebnu draž, vrednu doživotnog pamćenja. Svi posetioci na brodu dobijaju kišne kabanice, kojim se ogrću sve do napuštanja broda. Brod iz daleka izgleda mali ali u stvari prima oko 400 turista u jednoj turi.

Uzvodno, od vodopada je turistička atrakcija Marinlend, sa mnogobrojnim vrstama zabave za decu. Među atrakcijama najstrašnije su Jednošinski voz, koji se tokom vožnje rotira (Roller Coaster), najduži na svetu, koji je zaista voz straveiNebeski vrištač (Sky Screamer), na kome gondole padaju sa ogromne visine i učesnici vrište punim glasom.

Nizvodno, tokom reke Nijagare, dolazi se do mesta ''Nijagara na jezeru'' (Niagara on the Lake), u kome se svi žitelji bave turizmom i žive od turizma. Okolni tereni su brežuljkasti, prelepi za oko, svi prekriveni plodnim vinogradima, sa oko 30 vinarija, koje proizvode vina svetski priznatog kvaliteta.

Autor je prvi put posetio Nijagarine vodopade 1970. godine, na putu za Njujork, vraćajući se iz Vinipega za Novi Sad. Kasnije ih je posetio još nekoliko puta, kao vodič stručnih grupa iz Jugoslavije, a od kada se uselio u Kanadu posete Nijagari postale su im česte.

NjUJORK SITI

Njujork Siti je grad za koji kažu da nikad ne spava. Ima ljudi koji ga smatraju glavnim gradom sveta. Najlepše ga je posetiti tokom proleća i uoči božićnih praznika. Njegovi betonski, i u novije vreme stakleni, oblakoderi su srce i u isto vreme džungla grada džina. Njujork je centar političkih, kulturnih, zabavnih i sportskih zbivanja.

Njujork je grad sa bezbroj znamenitosti vrednih posete, za one koji imaju dovoljno vremena za tu vrstu uživanja. Zaštitni znaci Njujorka su Brodvej, Peta avenija i Vol strit.

Empajer Steit Bilding, je zgrada visine preko 300 m, sa 102 sprata, sagrađena 1931. godine, za svega 410 dana. Gotovo svi posetioci Njujorka, koji tu dolaze prvi put, penju se na njen vidikovac, odakle vide ceo Njujork kao na dlanu.

Kip Slobode, na malom ostrvu Elis, poklon je Francuske Americi, delo francuskog vajara Frederika Augusta Bartoldia, koji za Ameriku predstavlja simbol slobode i dobrodošlice, od vremena kada su mnogi emigranti masovno dolazili iz Evrope, u potrazi za boljim životom. Ostrvo Elis bilo je u to vreme prva luka za sve imigrante od 1892. godine.

Rokfeler Centar predstavlja skup od devetnaest oblakodera između Pete i Sedme avenije. Zajedno sa petom avenijom Rokfeler centar je najveće ekonomsko bogastvo u privatnom vlasbištvu sveta.

Central park je oaza mira mega sitija, na lokaciji između 59-e i 110-e ulice i od Central park Vest do Pete avenije. Zvanično je otvoren od 1857. godine. U Central parku ima nekoliko jezera, mali zoološki vrt, zamak Belvedere, Botanička bašta i letnja pozornica. U parku su biciklističke, roler, skejter i pešačke staze u dužini oko 10 km. Saobraćaj koji preseca park zatvara se za vikende i praznike.

Tajms Skver je strogi centar grada Njujorka i važna raskrsnica na Menhetnu, gde se Brodvej preseca sa Petom avenijom. Na fasadama svih zgrada Tajms skvera su ogromni ekrani na kojima non-stop idu vesti, reklame, informacije berze i TV programi. Uz sam Tajms Skver su mnogobrojna brodvejska pozorišta, ispred kojih je lepo sedeti na pločniku i posmatrati dame koje pristižu, razgoloćenih ramena.

Metropoliten muzej je muzej umetnosti, osnovan 1872. godine, u kome se izlažu najznačajnija dela svetskih kolekcija likovne umetnosti. Preko dva miliona eksponata izlaže se u devetnaest prostora, koje godišnje poseti preko pet miliona posetilaca.

Peta avenija je najznačajnija ulica na Menhetnu, u kojoj je najbolji, a ujedno i najskuplji šoping u svetu. Te skupocene radnje, između 34-e i 59-e ulice su simbol bogastva Njujorka.

Bruklinski most je najstariji most u Americi, koji spaja Menhetn i Bruklin preko Ist Rivera.

Među ostalim znamenitostima Njujorka, neizostavno treba navesti hotel Njujorker u kome je živeo Nikola Tesla, najveći genije ljudske civilizacije svih vremena. Tu su i zgrada Ujedinjenih Naciaja, Vašington park i Grinvič vilidž, koje okružuje zgrade univerziteta. Krajsler bilding , visoka 319 m, bila je najviša zgrada do 1931. godine.

Među sportskim dvoranama najpoznatije su Medison Skver Garden, Nacionalni tenis centar i stadion njujorkških Jenkija. Pored svih su od interesa su Čajna Taun i Litle Itali, sa pešačkim zonama stvorene za šoping i uživanje. U Njujorku su svi taksiji žute boje. Za duže razdaljine brži je prevoz podzemnom železnicom. Za prevoz do ostrva Elis koristi se trajekt. A svakako prijatna je vožnja brodom, koji u vremenu od tri sata oplovi oko celog ostrva Menhetn.

I konačno, na terenu Graund Zirou sagrađena je nova zgrada Svetskog Trgovinskog Centra 2014. godine, visoka 541,3 m, sa 104 sprata + 5 podzemnih nivoa, najviša u čitavoj zapadnoj Hemisferi. Ukupna površina prostorija u zgradi iznosi 325,279 m². Arhitekti ove zgrade su Dejvid Čilds i Danijel Libeskind i statičar Kentor Sejnuk. Novu zgradu Svetskog trgovinskog centra nazvali su Fridom Tauver, značenja ''Toranj slobode''.

Autor je prvi put posetio Njujork 1970. godine, vraćajući se iz Vinipega za Jugoslaviju. U Njujorku je proveo četiri dana, i sve vreme pešačio, obilazeći njujorške znamenitosti. Iskoristio je priliku da brodom obiđe oko celog Menhetna. Kasnije, vodeći stručne ekskurzije i dok je živeo u Kanadi, u Njujorku je boravio bar desetak puta i zaista uspeo mnogo čega da obiđe i upozna. Impresionirala ga je priča vozača autobusa, turističkog vodiča, koji je rakao za Harlem da vlasnici zgrada kada ne uspeju da od siromašnih crnaca naplate stanarinu zapale svoju zgradu i time ih sve isteraju, kao pacove. Zaista demokratski postupak za zemlju demokratije.

Najduže igrani balet u Severnoj Americi je Vinipeški Kraljevski balet. Značajna je takođe i Vinipeška Umetnička galerija, koja ima najveću kolekciju umetničkih eksponata Inuita. Najnovija kanadska i internacionalna atrakcija u Vinipegu je Muzej ljudskih prava, veoma atraktivan kako po arhitektonskom izgledu, tako i po bojama koje odgovaraju kanadskim pejsažima. U Vinipegu ima više muzeja, nekoliko pozorišta i sportskih klubova. Ime je dobio od indijanskih reči plemena Kri: Vin, što ima značenje blata i Nipi, značenja vode.

Kako Vinipeg leži u ravnici, njegove dve reke često ga plave nanoseći mu ogromne materijalne štete. Jadna od najvećih desila se 1997. godine. U Vinipegu je najduža klizačka staza, dugačka 8,5 km. Svake godine u februaru traje 10 dana festival posvećen trgovini krznom, u znak sećanja na trgovinu krznom sa dolaskom prvih Evropljana. Vinipeg je žitnica Kanade i Komonvelta. U provinciji Manitoba gaje se pšenica, ječam, raž, ovas i uljana repica. U Vinipegu je locirana i berza žita, kao i čuvena naučno-istraživačka laboratorija Grain Research Laboratory. Vinipeg ima i dva univerziteta: Manitoba univerzitet i Univerzitet Vinipeg.

U Manitobi dominiraju dva velika jezera: Manitoba jezero i Vinipeško jezero, a ukupan broj jezera je oko 100.000. U provinciji Manitobi razvijeno je gajenje goveda u prirodno zdravim uslovima, pa je uz žito, u provinciji razvijena prehrambena idnustrija. Pored poljoprivrede i prehrambene industrije u provinciji i Vinipegu su važne industrijske grane transport, aerospeis, tehnologije komunikacija, naučno-istraživanje, finansijske usluge, osiguranje i turizam. U Vinipegu ima oko 1100 restorana mnogobrojnih nacija, a u gradu živi oko stotinak nacija i govori se stotinak originalnih jezika.

Autor je u Vinipeg došao 1968. godine i u naučnoj laboratoriji Grein Riserč Laboratori dve godine radio doktorsku disertaciju. Imao je priliku da privatnim avionom obilazi žitna polja u njihovoj punoj zrelosti i da vidi i upozna mnogobrojne prirodne lepote Kanade. Kasnije, u životu, useliće se u Kanadu i postati njen državljanin, kojom prilikom će obići Kanadu uzduž i popreko, a svoja zapažanja izneće u daljem tekstu.

Nastaviće se

PODELITE OVAJ TEKST NA: