|
|
|
 | Aleksa Đukanović | |
| |
detalj slike: KRK Art dizajn
KRLEŽA POST MORTEM
Aleksa Đukanović
Dolaskom hrvatskih nacionalista na vlast u Hrvatskoj 1990. godine Krležina dela, državnim cenzorskim planom, potpuno su marginalizovana a njegov lik pominjao se samo kroz reči: „pseto komunističko”. U Zagrebu danas govore da je „stari komunist i Jugoslaven”, „velikosrbin”, „unitarista” ne zaboravljajući da je za vreme Brozove vlasti bio režimski pisac, dok u Beogradu govore da je „hrvatski nacionalista”, „frankovac” pamteći mu potpis na Deklaraciju o nazivu i položaju hrvatskog književnog jezika 1967, kao i njegovu kratkotrajnu aktivnost 1971–1972, protiv „beogradskog unitarizma”. Istina je, kao i uvek, negde između. U starosti Krleža je bio uglavnom sve ono protiv čega se borio u mladosti. Umro je u Zagrebu 29. XII 1981. godine. Sahranjen je sledeće, 1982. godine, jer su smrt i pogreb velikog pisca razdvojili novogodišnji praznici. Bio jedan od najkomplikovanijih jugoslovenskih pisaca, što se odnosi i na njegovo delo i na njegovu ličnost; da nije bio prisiljen da bude takav u takvim „luđačkim” okolnostima svih naših krvavih balkanskih bespuća, verovatno bi skončao kao Dragiša Vasić ili August Cesarec. Pisao je, dakle, celoga života „na jednom jeziku, koga su Srbi uvek zvali srpskim, a Hrvati hrvatskim imenom.” Svojom je poslednjom voljom Krleža zapovedio da se njegovi neobjavljeni rukopisi i sva ostavština zapečate i otvore nakon dvadeset godina. Godine 2003. trebali su biti otvoreni sanduci sa Krležinim rukopisima. Do današnjega dana šira javnost i dalje ne zna šta se nalazi u njeovoj neobjavljenoj rukopisnoj ostavštini, uprkos brojnim interesovanjima. Postavlja se pitanje: kome smeta Krležina ostavština i šta ona krije? Šestu ili Sedmu knjigu Zastava? Neobjavljene Dnevnike, koji možda govore o Krležinim postojanim stavovima o genocidu nad Srbima u NDH, jer sarajevsko Oslobođenje godine 1977, nije izdalo kompletne, dakle potpune Krležine Dnevnike, već samo onaj fragmentarni deo koji je Krleža ranije objavljivao u Časopisu Forum, kao i u knjigama Davni dani, dakle pojedine fragmente, što je Krleža i sam nekoliko puta jasno potvrdio. Pogotovo što se Krleža o tom istorijskom razdoblju vrlo stidljivo i retko oglašavao, iako je, osobito stidljivo Predragu Matvejeviću kazao „da se za vrijeme rata osjećao Srbinom”. Ali, Krleža je, doista – Pandorina kutija. Tek celih pet decenija od Krležine smrti o njemu će početi da se govori i piše, misli i sudi isključivo onako kako to njegovo delo zaslužuje, bez prevrednovanja i umanjivanja.2019.
|
