detalj slike: KRK Art dizajn

ŽIVOPISNA LjUBAVNA SUDBINA

(Recenzija romana SAMORA Sanje Lukić, Književni ESNAF - Beograd, 2024.)

Zlatko Jurić

Roman Samora Sanje Lukić, iako u prvom planu govori o sudbinskoj ljubavi, jeste živopisno književno štivo u kome se ukrštaju mitsko, arhetipsko i običajno ali, istovremeno, hrišćansko, islamsko i pagansko, isprepleteno mogućim i nemogućim, stvarnim i izmaštanim, realnim i fiktivnim. To je roman koji se čita sa posebnom znatiželjom kao kada se sa naročitim uživanjem gleda dinamičan, romantičan i intrigantan film.

Fabula romana je vezana za život glavne junakinje Samore: priča u kojoj se govori o njenoj sudbonosnoj predodređenosti koja je čini posebnom i jedinstvenom, o njenoj nezamijenjljivoj ulozi u zajednici u kojoj živi, a prvenstveno o njenoj ljubavi, intenzivnoj, potpunoj i bezuslovnoj: čistoj ljubavi kojoj je posvećena i predana do kraja. Ljubav Samore i Rahima je izuzetna i nepokolebljiva, prepoznata u cijeloj varoši i koja nadilazi običaje, nepisana pravila i prevazilazi sve društvene norme.

U ovom romanu su opisana razna vjerovanja koja utiču na živote varošana, te običajni obredi koji su karakteristični za gatanje, bajanje, razne rituale ali i za molitve, kako hrišćanske tako i islamske. Posjedovanje natprirodnih moći, zazivanje nebeskih, zemaljskih i podzemnih sila veoma je slikovito i uvjerljivo opisano. Sve to na poseban način, sugestivno i upečatljivo djeluje na čitaoca i intenzivno zaokuplja njegovu pažnju.

U romanu Samora Sanje Lukić moguće je uočiti podtekst koji je zasnovan na usmenoj književnosti i vjerovanjima u praslovenskoj zajednici, dakle u predhrišćanskom dobu, ali i u literaturi koja je nastajala u srednjem vijeku. Upotrebljavajući legende, mitove i usmena predanja, posebno ona čiji su tragovi i dalje prisutni u folkloru i nekim skrajnutim sredinama, autorka gradi svjetove u kojima čovjek, u situacijama u kojima ne može da objasni prirodne pojave ili neke sudbinske događaje, priklanja se zazivanju viših sila za koje nije ni siguran da li postoje ali ih umoljava da mu pomognu da riješi neku životnu situaciju, nemogućnost normalnog življenja ili određenu poremećenost u međuljudskim odnosima, kao i odnos čovjeka prema višim silama. Takođe, prepoznatljivi su i određeni rituali i druge volšebne radnje koje je moguće sresti u određenim sredinama gdje se izvode neki pagasni obredi, kao što je to i dalje prisutno u istočnom dijelu Srbije gdje žive Vlasi ili u nekim dijelovima Bugarske i Rumunije. Dakle, motivi na kojima je zasnovana fabula romana Samora nisu samo lokalnog karaktera već oni imaju svoje korijene i uporište na gotovo cijelom balkanskom poluostrvu.

            Osnovna i dominantna tema u ovom romanu jeste ljubav: iskonska, čulna, sudbinska, neizbježna; ljubav koja u potpunosti obuzima glavnu junakinju i determiniše njen život; ljubav koja je osnovna pokretačka snaga bez koje život nema smisla; ljubav koja se samo jednom desi i traje čitav život; ljubava koja postoji mimo svih tradicionalnih i društvenih normi; ljubava koja ne mari za vjeru i pripadnost naciji; ljubav bez koje ništa ne bi postojalo i koja je jača od bilo kakvih podjela među ljudima... I, naravno, kao i svaka snažna i nezamjenjljiva sila, ljubav u ovom romanu je neizbježna, razarajuća i fatalna.

U romanu Samora oslikani su i neki autentični islamski elemenati i specifičnosti koje se temelje na islamskoj religiji i kulturi, a koji su vezani za njihove svete knjige i osnovne životne principe i filozofiju koju propovijedaju. Uočljive su i određene intertekstualne veze sa turskom literaturom koje je moguće detaljnije istražiti i uporediti, za šta je potrebno poznavanje književnosti koja je nastajala na tim temeljima, a te uvide može da ima neko ko je studirao arapsku literaturu.

U naraciji ovog romana nalaze se brojni izrazi iz arapskog i turskog jezika (na kraju romana navodi se riječnik nepoznatih pojmova) koji, veoma uvjerljivo, potvrđuju autentičnost likova islamske vjeroispovijesti. Takođe, podjednako su prisutni i elementi koji su karakteristični za hrišćansku civilizaciju, za molitve i način života koji se temelji na jednom od osnovnih postulata: ljubav prema Bogu i nesebična ljubav prema bližnjem.

Imajući u vidu da je roman Samora Sanje Lukić pisan suptilnim i izgrađenim književnim stilom, da predstavlja veoma dinamičnu i čitalačke pažnje vrijednu fabulu, da živopisno i veoma uviđavno oslikava svijet jedne neimenovane varoši u kojoj se prepliće i nadopunjuje hrišćanska i islamska kultura, da oživljava neke potisnute običaje, legende i vjerovanja, i s obzirom da se na veoma zanimljiv način opisuje ljubav koja je osnova življenja i glavna poruka svih religija, ljubav koja nadilazi podneblje i ambijent u kome žive glavni junaci, iskreno preporučujemo izdavaču prihvatanje i objavljivanje ovog romana koji će, u to smo uvjereni, nesumnjivo naći put do svojih čitalaca.

PODELITE OVAJ TEKST NA: