detalj slike: KRK Art dizajn

B

Bilja, Biljana, Biljica, Biljka,
Božura, Božurka, Borana,
Borika, Borjana, Borka,
Boruna, Bosa, Bosilja,
Bosiljka, Bosioka,
Boska, Breza,
Bršljana,
Bršljanka,
Bulka,
Bulkica

BILjA, BILjANA, BILjICA, BILjKA – ženska imena nastala prema sveslovenskom nazivu za bilje i biljke kojim se označava celokupni biljni svet. Danas se roditelji opredeljuju za ova imena zato što su ona milozvučna, narodna i u vezi su sa prirodom. Vuk Karadžić u svom Rječniku spominje samo muško ime Bȉ lja, što znači da su se ova ženska imena, danas kod Srba omiljena i vrlo česta, raširila kasnije. Ime Biljana se pojavljuje u umetničkoj tvorevini kompozitora Stevana Mokranjca, a u narodu se proširilo, verovatno, preko poznate pesme „Biljana platno beleše” [23, str. 106]. Sva ova imena objedinjuju svekoliku lepotu i raskoš bilja i zato su veoma izražajna. Simbolizuju lepotu, zdravlje, ljubav i plodnost.

BILjE (Plantae) je opšti naziv za biljke (rastinje, rašće, bilinje). Narod pod pojmom bilje ne podrazumeva sve rastinje u botaničkom smislu, već ga najčešće poistovećuje sa zeljastim biljem kao što su trave, cveće i usevi. Bilje je mnogobrojno i raznovrsno po svojim karakteristikama. Ono je raznobojno, sočno, lepo i mirišljavo. Ima ga hranljivog i lekovitog, ali i otrovnog.

U dalekoj prošlosti naši preci su uređivali svoj život preko svojih primitivnih predstava o prirodi. Ponašali su se prema običajima koji su kao nepisani zakoni upravljali celokupnim životom i radom ljudi [15, str. 23]. U periodu formiranja paganskog pogleda na svet, bilje je postalo osnovni element mnogih starih običaja i obreda po kojima se čovek ženi, raduje, slavi, obraća božanstvu i vodi borbu protiv nečistih sila, po kojima on odlazi sa ovog sveta i osigurava život na drugom svetu. Da su radnje izvođene biljem bile izuzetno značajne, vidi se po tome što su one sačuvane do današnjih dana, kao što su branje raznovrsnog bilja za đurđevdanski i ivanjdanski buket i pletenje venaca kojima se kite ljudi, kuće i životinje; umivanje i kupanje u vodi u kojoj je potopljeno bilje; kićenje svatova i mladenaca; magične radnje prilikom ljubavnih gatanja, uvek sa željom da se životvorna snaga bilja prenese na ljude i osigura zdravlje, isceljenje bolesti, sreća u porodici, plodnost i opšti napredak.

Pojedini običaji se i danas poštuju, mada se već izgubilo njihovo prvobitno značenje. To je u svim onim slučajevima kada se određeni postupak proprati sa „valja se” ili „ne valja” [15, str. 25]. To pokazuje da je kult bilja jedan od starih kultova sa kojima se naša pravoslavna vera brzo i bezuslovno izmirila, dajući mu pravo da zadrži značajno mesto u novoj religiji, uz dodavanje i nove simbolike. O tome pouzdano svedoči narodna pesma:

Veruje se da bilje stiče moć na Biljani petak i zato ga narod bere u ponoć ili pred zoru, pre izlaska mladog sunca. Branje lekovitog i magičnog bilja je ceremonijalno i zahteva poznavanje i poštovanje magičnih i kultnih propisa. Ova važna radnja potpuno je pripadala ženama i verovalo se da cela vegetacija zavisi od njihove magične intervencije [55, str. 177]. Da bi bili zaštićeni cele godine, ljudi su bilje sušili i uzimali ga kao lek [31, str. 101].

U borbi za opstanak, narod je neprestano pronalazio spasa u onome što ga okružuje, a to je, pre svega, bilje koje se zbog isceliteljske moći naziva lekovitim. Čovek se, posle zanosa i oduševljenja novim tehnologijama, ponovo okreće prirodi, a ona mu skoro uvređeno razotkriva svoja mirišljava i lekovita nedra. Biljni lek je prirodniji u odnosu na sintetički i čovek biva spokojan pijući čaj od nane, majčine dušice ili planinskog čubra, što postaje svakodnevna navika ljudi koji neguju svoje zdravlje. Narodna pesma svedoči da su najlepše i najbolje vidarice bile vile, koje se rađaju iz bilja i drveća, žive u njima ili oko njih. Zato u narodnoj pesmi vila bere lekovito bilje da bi izlečila grlo vojvode Miloša:

Daj me puštaj u planinu živu
da naberem po Miroču bilje,
da zagasim rane na junaku.

[20, str. 161]

Naša narodna lirska pesma miriše na raznovrsno bilje. Tako opojna, biljnim rečima uverava nas da je samo istinska ljubav vredna poštovanja i žrtvovanja. Na žalost, u našem patrijarhalnom društvu punom stega, takva ljubav je mnoge zaobišla. Odatle je proizašlo osećanje da je naša narodna ljubavna pesma tužna. Bilje, u magičnoj sprezi sa brojem devet, ima izuzetnu snagu u ljubavnom gatanju:

PODELITE OVAJ TEKST NA: